Wpływ czynników socjodemograficznych u kobiet leczonych z powodu raka piersi na podjęcie decyzji związanych z chorobą i leczeniem Original article
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Abstrakt
Wstęp. Czynniki socjodemograficzne mogą mieć wpływ na podejmowanie decyzji związanych z chorobą i oddziaływać na wyniki odległe leczenia.
Cel pracy. Zbadanie zależności między czynnikami socjodemograficznymi kobiet leczonych z powodu raka piersi a podejmowaniem decyzji związanych z chorobą i leczeniem.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 100 kobiet w wieku 30–72 lata (średnia: 57 lat), które leczono z powodu raka piersi w Centrum Onkologii w Bydgoszczy w latach 2013–2014. W pracy wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety dotyczący czynników socjodemograficznych oraz danych na temat wiedzy o profilaktyce i chorobie.
Wyniki. Im kobiety były starsze, tym rzadziej wykonywały samobadanie piersi, 83% pacjentek po 50. r.ż. i 76% (p = 0,0001) powyżej 69. r.ż. poddawało się głównie mammografii (p = 0,03). Wraz z wiekiem spadała częstość samodzielnego wykrywania guza piersi, częściej był on wykrywany przez personel medyczny (p = 0,0001). Częściej badały się kobiety bardziej wykształcone (85%) niż z wykształceniem podstawowym i zawodowym (p = 0,001). Według własnej oceny wraz z wiekiem zmniejszała się liczba kobiet mających wiedzę na temat raka (p = 0,004). Podobnie było u kobiet z bardzo dobrą i dobrą sytuacją materialną, 94% z nich deklarowało wyższy zasób wiedzy (p = 0,001).
Wnioski. Wiedza kobiet na temat raka piersi jest niezadowalająca, szczególnie u kobiet starszych i mniej wykształconych. Czerpią ją głównie z Internetu, w najmniejszym stopniu zaś – od personelu medycznego. Raka piersi najczęściej wykrywają samobadaniem kobiety młode, do 49. r.ż., natomiast za pomocą mammografii – starsze. Po wykryciu zmiany za pomocą mammografii lub samobadania prawie wszystkie kobiety od razu zgłaszają się do lekarza i nie mają utrudnionego dostępu do poradni.
Pobrania
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Copyright: © Medical Education sp. z o.o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0). License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Address reprint requests to: Medical Education, Marcin Kuźma (marcin.kuzma@mededu.pl)
Bibliografia
2. Ibrahim NA, Oludara MA. Socio-demographic factors and reasons associated with delay in breast cancer presentation: A study in Nigerian women. Breast 2012; 21: 416-418.
3. Goworek P, Durka M, Borowiak E, Cieślak H. Wiedza na temat samobadania piersi wśród kobiet mieszkających w Polsce i Nowej Zelandii. Probl Pielęg 2008; 16: 144-150.
4. Antos E. Badanie wiedzy kobiet na temat samokontroli w profilaktyce nowotworów sutka. Praca Magisterska. Akademia Medyczna w Warszawie. Warszawa 2005.
5. Skórzyńska H, Rudnicka-Drozak E, Pacian A, Zych B. Prophylaxis of breast cancer among women over 35. Ann Unive M. Curie-Skłodowska Med 2004; 59: 474-480.
6. Woźniak I. Wiedza o schorzeniach nowotworowych narządów kobiecych i postawy kobiet wobec badań profilaktycznych. Probl Pielęg 2000; 16: 136-139.
7. Ghazali SM, Othman Z, Cheong KC et al. Non-practice of breast self-examination and marital status are associated with delayed presentation with breast cancer. Asian Pac J Cancer Prev 2013; 14: 1141-1145.
8. Sobani ZU, Saeed Z, Baloch HN et al. Knowledge attitude and practices among urban women of Karachi, Pakistan, regarding breast cancer. J Pak Med Assoc 2012; 11: 1259-1264.
9. Szczepański M, Korzeniowski M, Suchacka M. Wiedza o nowotworach i profilaktyce. Opolskie Centrum Onkologii 2007; 2: 16-22.
10. Przestrzelska M, Knihinicka-Mercik Z, Kazimierczak I et al. Zachowania zdrowotne kobiet w profilaktyce nowotworu szyjki macicy i sutka. Onkol Pol 2006; 9: 172-175.
11. Przysada G, Bojczuk T, Kuźniar A et al. Poziom wiedzy kobiet na temat profilaktyki i wczesnego rozpoznawania raka piersi. Young Sports Science 2009; 3: 129-136.
12. Najdyhor E, Krajewska-Kułak E, Krajewska-Ferishah K. Wiedza kobiet i mężczyzn na temat profilaktyki raka piersi. Ginekol Pol 2013; 84: 116-125.
13. Prażmowska B, Puto G, Huras H. Czynniki wpływające na częstość wykonywania badania mammograficznego. Med Ogólna 2010; 16: 474-483.
14. Manvielle G, Richard JB, Ringa V et al. To what extent is women’s economic situation associated with cancer screening uptake when nationwide screening exists? A study of breast and cervical cancer screening in France in 2010. Cancer Causes Control 2014; 1: 11-20.
15. Zych B, Marć M, Binkowska-Bury M. Stan wiedzy kobiet po 35 roku życia w zakresie profilaktyki raka piersi. Przegl Med Uniwers Rzeszowskiego. Rzeszów 2006; 1: 27-33.
16. Sielska J. Diagnoza zachowań prozdrowotnych w aspekcie profilaktyki raka piersi u kobiet zdrowych. Rozprawa doktorska. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu. Poznań 2012.
17. Florek-Łuszczki M. Poziom wiedzy mieszkanek wsi na temat czynników ryzyka zachorowania na nowotwór piersi oraz zasad profilaktyki. Med Ogólna 2010; 16: 406-415.
18. Turczak B. Zachowania zdrowotne kobiet. Mag Piel i Poł 2006; 6: 14-15.
19. Lewandowska A, Mess E, Laufer J. Profilaktyka raka piersi wśród kobiet. Onkol Poł 2011; 3: 131-134.
20. Wojciechowska U, Didkowska J, Zatoński W. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2006 roku [Cancer in Poland in 2006]. Warszawa Centrum Onkologii 2008.
21. Dońka K, Kanadys K, Lewicka M et al. Reakcje kobiet na rozpoznanie zmian guzowatych i choroby nowotworowej piersi. Ann Univ M. Curie-Skłodowska 2005; 60: 357-362.
22. Dobrzyń D, Starosolska H, Kołodziej W. Świadomość kobiet w zakresie profilaktyki chorób nowotworowych. Ann Univ M. Curie-Skłodowska 2003; 13: 272-276.
23. El-Shinawi M, Youssef A, Alsara M et al. Assessing the level of breast cancer awareness among recently diagnosed patients in Ain Shams University Hospital. Breast 2013; 6: 1210-1214.
24. Meechan G, Collins J, Petrie K. Delay in seeking medical care for self-detected breast symptoms in New Zealand women. Med J 2002; 8: 39-45.
25. Synowiec-Piłat M. Zróżnicowania i nierówności społeczne a zdrowie. W: Barański J, Piątkowski W. Zdrowie i Choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Oficyna Wydawnicza ATUT. Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2002; 89-96.