Rola witaminy D3 w patogenezie stwardnienia rozsianego Artykuł przeglądowy
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Abstrakt
Podstawową funkcją witaminy D w organizmie człowieka jest regulowanie homeostazy wapniowo-fosforanowej oraz modelowanie i mineralizacja tkanki kostnej. Jednocześnie wiele badań wskazuje, że odgrywa ona istotną rolę nie tylko w chorobach szkieletowych, ale także w zapobieganiu chorobom układu krążenia, chorobom autoimmunologicznym oraz nowotworom. Zaobserwowano również pozytywną korelację między niedoborem witaminy D a występowaniem stwardnienia rozsianego. Jednakże mimo ciągłych badań nad patogenezą choroby nie stwierdzono jeszcze jednoznacznych przyczyn, które mogą ją powodować. Istnieją jedynie hipotezy wskazujące na: infekcje wirusowe, podatność genetyczną lub proces o podłożu autoimmunologicznym rozwijający się u osób narażonych na niekorzystne czynniki środowiskowe, spośród których najczęściej z patogenezą stwardnienia rozsianego łączone są infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze, a także lokalizacja geograficzna oraz niedobór witaminy D. Sugeruje się, że zwiększona ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne, rutynowa suplementacja witaminą D oraz prawidłowo zbilansowana dieta mogą zmniejszać ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane oraz modulować przebieg choroby i zmniejszać częstość jej nawrotów u pacjentów z postacią rzutowo-remisyjną. Celem pracy jest przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat potencjalnych środowiskowych czynników ryzyka składających się na występowanie stwardnienia rozsianego i rekomendacji ekspertów dotyczących profilaktyki niedoborów witaminy D.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Copyright © by Medical Education. All rights reserved.
Bibliografia
2. Prosser E., Jones G.: Enzymes involved in the activation and inactivation of vitamin D. Trends Biochem. Sci. 2004; 29: 664-673.
3. Holick M.F.: Vitamin D: a millennium perspective. J. Cell. Biochem. 2003; 88: 296-307.
4. Chen T.C., Chimeh F., Lu Z. et al.: Factors that infl uence the cutaneous synthesis and dietary sources of vitamin D. Arch. Biochem. Biophys. 2007; 460: 213-217.
5. Holick M.F.: Resurrection of vitamin D deficiency and rickets J. Clin. Invest. 2006; 116: 2062-2072.
6. MacLaughlin J.A., Anderson R.R., Holick M.F.: Spectral character of sunlight modulates photosynthesis of previtamin D3 and its photoisomers in human skin. Science 1982; 216: 1001-1004.
7. Jones G.: Expanding role for vitamin D in chronic kidney disease: importance of blood 25-OH-D levels and extra-renal 1alpha-hydroxylase in the classical and nonclassical actions of 1alpha,25-dihydroxyvitamin D(3). Semin. Dial. 2007; 20: 316-324.
8. DeLuca H.F.: Overview of general physiologic features and functions of vitamin D. Am. J. Clin. Nutr. 2004; 80: 1689S-1696S.
9. Somjen D., Weisman Y., Kohen F. et al.: 25-Hydroxyvitamin D3 -1a hydroxylase is expressed in human vascular smooth muscle cells and is up regulated by parathyroid hormone and estrogenic compounds. Circulation 2005; 111: 1666-1672.
10. Pike J.W.: Vitamin D3 receptors: structure and function in transcription. Ann. Rev. Nutr. 1991; 11: 189-216.
11. Bischoff-Ferrari H.A., Giovannucci E., Willett W.C. et al.: Estimation of optimal serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D for multiple health outcomes. Am. J. Clin. Nutr. 2006; 84: 18-28.
12. Hathcock J.N., Shao A., Vieth R., Heaney R.: Risk assessment for vitamin D. Am. J. Clin. Nutr. 2007; 85: 6-18.
13. Dawson-Hughes B., Harris S.S., Krall E.A., Dallal G.E.: Effect of calcium and vitamin D supplementation on bone density in men and women 65 years of age or older. N. Engl. J. Med. 1997; 337: 670-676.
14. Holick M.F.: Vitamin D: importance in the prevention of cancers, type 1 diabetes, heart disease, and osteoporosis. Am. J. Clin. Nutr. 2004; 79: 362-371 (errata w: Am. J. Clin. Nutr. 2004; 79: 890).
15. Lips P.: Vitamin D deficiency and secondary hyperparathyroidism in the elderly: consequences for bone loss and fractures and therapeutic implications. Endocr. Rev. 2001; 22: 477-501.
16. Holick M.F., Siris E.S., Binkley N. et al.: Prevalence of vitamin D inadequacy among postmenopausal North American women receiving osteoporosis therapy. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2005; 90: 3215-3224.
17. Heaney R.P.: Functional indices of vitamin D status and ramifications of vitamin D deficiency. Am. J. Clin. Nutr. 2004; 80 (supl. 6): 1706S-1709S.
18. Holick M.F.: Vitamin D deficiency. N. Engl. J. Med. 2007; 357: 266-281.
19. Karczmarewicz E., Pudłowski P., Łukaszkiewicz J. et al.: Witamina D – standardy diagnostyczne, kliniczna interpretacja oznaczeń. Terapia 2008; 5: 47-53.
20. Lips P.: Relative value of 25(OH)D and 1,25(OH)2D measurements. J. Bone Miner. Res. 2007; 22: 1668-1671.
21. Lips P.: Which circulating level of 25-hydroxyvitamin D is appropriate? J. Steroid Biochem. Mol. Biol. 2004; 89-90: 611-614.
22. Hernán M.A., Olek M.J., Ascherio A.: Geographic variation of MS incidence in two prospective studies of US women. Neurology 1999; 53: 1711-1718.
23. Kampman M.T., Brustad M.: Vitamin D: a candidate for the environmental effect in multiple sclerosis – observations from Norway. Neuroepidemiology 2008; 30: 140-146.
24. Islam T., Gauderman W.J., Cozen W., Mack T.M.: Childhood sun exposure influences risk of multiple sclerosis in monozygotic twins. Neurology 2007; 69: 381-388.
25. Kampman M.T., Wilsgaard T., Mellgren S.I.: Outdoor activities and diet in childhood and adolescence relate to MS risk above the Arctic Circle. J. Neurol. 2007; 254: 471-477.
26. Munger K.L., Zhang S.M., O’Reilly E. et al.: Vitamin D intake and incidence of multiple sclerosis. Neurology 2004; 62: 60-65.
27. Munger K.L., Levin L.I., Hollis B.W. et al.: Serum 25-hydroxyvitamin D levels and risk of multiple sclerosis. JAMA 2006; 296: 2832-2838.
28. Soilu-Hänninen M., Airas L., Mononen I. et al.: 25-Hydroxyvitamin D levels in serum at the onset of multiple sclerosis. Mult. Scler. 2005; 11: 266-271.
29. Correale J., Ysrraelit M.C., Gaitán M.I.: Immunomodulatory effects of Vitamin D in multiple sclerosis. Brain 2009; 132: 1146-1160.
30. Simpson S. Jr, Taylor B., Blizzard L. et al.: Higher 25-hydroxyvitamin D is associated with lower relapse risk in multiple sclerosis. Ann. Neurol. 2010; 68: 193-203.
31. Goldberg P., Fleming M.C., Picard E.H.: Multiple sclerosis: decreased relapse rate through dietary supplementation with calcium, magnesium and vitamin D. Med. Hypotheses 1986; 21: 193-200.
32. Kimball S.M., Ursell M.R., O’Connor P., Vieth R.: Safety of vitamin D3 in adults with multiple sclerosis. Am. J. Clin. Nutr. 2007; 86: 645-651.
33. Mahon B.D., Gordon S.A., Cruz J. et al.: Cytokine profile in patients with multiple sclerosis following vitamin D supplementation. J. Neuroimmunol. 2003; 134: 128-132.
34. Soilu-Hänninen M., Aivo J., Lindström BM. et al.: A randomised, double blind, placebo controlled trial with vitamin D3 as an add on treatment to interferon β-1b in patients with multiple sclerosis. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatr. 2012; 83: 565-571.
35. Burton J.M., Kimball S., Vieth R., Bar-Or A.: A phase I/II dose escalation trial of vitamin D3 and calcium in multiple sclerosis. Neurology 2010; 74: 1852-1859.
36. Kimball S., Vieth R., Dosch H.M. et al.: Cholecalciferol plus calcium suppresses abnormal PBMC reactivity in patients with multiple sclerosis. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2011; 96: 2826-2834.
37. Mosayebi G., Ghazavi A., Ghasami K. et al.: Therapeutic effect of vitamin D3 in multiple sclerosis patients. Immunol. Invest. 2011; 40: 627-639.
38. Munger K.L., Ascherio A.: Prevention and treatment of MS: studying the effects of vitamin D. Mult. Scler. 2011; 17: 1405-1411.
39. Armas L.A., Hollis B., Heaney R.P.: Vitamin D2 is much less effective than vitamin D3 in humans. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2004; 89: 5387-5391.
40. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B. et al.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
41. Vitamin and Mineral Requirements in Human Nutrition. WHO and FAO, Rome 2004.
42. Bułhak-Jachymczak B.: Witaminy. W: Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych. Jarosz M., Bułhak-Jachymczak B. (red.). IŻŻ, PZWL, Warszawa 2008: 172-232.
43. Institute of Medicine, Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D, Food and Nutrition Board. Nat. Acad. Press, Washington 2010.
44. Misra M., Pacaud D., Petryk A. et al.: Vitamin D deficiency in children and its management: review of current knowledge and recommendation. Pediatrics 2008; 122: 398-417.