Leczenie stwardnienia rozsianego w dobie pandemii COVID-19 | MS Report

PDF

Opublikowane: cze 30, 2020

Słowa kluczowe:

stwardnienie rozsiane, leczenie, COVID-19, pandemia

Marcin Wnuk

Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

Monika Marona

Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

Agnieszka Słowik

Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

Abstrakt

Wybuch pandemii COVID-19 doprowadził do zmiany dotychczasowego postępowania względem pacjentów ze stwardnieniem rozsianym (SM, sclerosis multiplex). Zwiększyła się liczba porad medycznych udzielanych za pośrednictwem telemedycyny, a przeprowadzenie wizyty lekarskiej wiąże się z koniecznością zachowania reżimu sanitarnego, m.in. poprzez noszenie masek twarzowych i częste mycie rąk, zarówno przez pacjenta, jak i lekarza. Pandemia COVID-19 sprawiła, że obecnie wybór leku modyfikującego przebieg SM powinien uwzględniać także jego potencjalny wpływ na mechanizmy immunologicznej odpowiedzi przeciwwirusowej. Należy pamiętać, że wirus SARS-CoV-2 prawdopodobnie będzie stanowił problem medyczny przez kolejne kilka miesięcy lub nawet lat, natomiast konsekwencją niewystarczająco skutecznie leczonego SM w obawie przed potencjalnym ryzykiem infekcji COVID-19 może być trwała niesprawność pacjentów. W niniejszym artykule autorzy omawiają praktyczne aspekty dotyczące zmian w funkcjonowaniu poradni SM, organizacji bezpośredniej wizyty z pacjentem, bezpiecznego przeprowadzenia badań metodą rezonansu magnetycznego i laboratoryjnych oraz dożylnego podawania leków, a także prezentują wskazówki dotyczące leczenia modyfikującego przebieg SM w czasie pandemii COVID-19.

Numer

Tom 9 Nr 2(33) (2020)

Dział

Artykuły

Copyright © by Medical Education. All rights reserved.

Bibliografia

1. Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemeology and pathogensis of coronavirus (Covid-19) outbreak. J Autoimmun. 2020; 109: 1-4.
2. Bonavita S, Tedeschi G, Atreja A et al. Digital triage for people with multiple sclerosis in the age of COVID-19 pandemic. Neurol Sci. 2020; 9-11. https://doi.org/10.1007/s10072-020-04391-9.
3. Matías-Guiu J, Matias-Guiu JA, Alvarez-Sabin J et al. Will neurological care change over the next 5 years due to the COVID-19 pandemic? Neurologia. 2020; S0213-4853(20)30071-2. https://doi.org/10.1016/j.nrl.2020.04.006.
4. Sunjaya AP, Jenkins C. Rationale for universal face masks in public against COVID-19. Respirology. 2020. https://doi.org/10.1111/resp.13834.
5. Mann DM, Chen J, Chunara R et al. COVID-19 transforms health care through telemedicine: evidence from the field. J Am Med Informatics Assoc. 2020. https://doi.org/10.1093/jamia/ocaa072.
6. Brownlee W, Bourdette D, Broadley S et al. Treating multiple sclerosis and neuromyelitis optica spectrum disorder during the COVID-19 pandemic. Neurology. 2020. 10.1212/WNL.0000000000009507. https://doi.org/10.1212/wnl.0000000000009507.
7. Yang Y et al. The deadly coronaviruses: The 2003 SARS pandemic and the 2020 novel coronavirus epidemic in China. J Autoimmun. 2020; 109: 102434. https://doi.org/10.1016/j.jaut.2020.102434.
8. Xu B et al. Open access epidemiological data from the COVID-19 outbreak. Lancet Infect Dis. 2020; 20(5): 534. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(20)30119-5.
9. Liu X, Zhang S. COVID-19: Face masks and human-to-human transmission. Influenza Other Respi. Viruses. 2020; 1-2. https://doi.org/10.1111/irv.12740.
10. Leung NHL et al. Respiratory virus shedding in exhaled breath and efficacy of face masks. Nat Med. 2020; 26: 676-80. https://doi.org/10.1038/s41591-020-0843-2.
11. Lau JTF, Tsui H, Lau M et al. SARS Transmission, Risk Factors, and Prevention in Hong Kong. Emerg Infect Dis. 2004; 10(4): 587-92. https://doi.org/10.3201/eid1004.030628.
12. Kooraki S, Hosseiny M, Myers L et al. Coronavirus (COVID-19) Outbreak: What the Department of Radiology Should Know. J Am Coll Radiol. 2020; 17(4): 447-51. https://doi.org/10.1016/j.jacr.2020.02.008.
13. Shaker MS et al. COVID-19: Pandemic Contingency Planning for the Allergy and Immunology Clinic. J Allergy Clin Immunol Pract. 2020; 8(5): 1477-88.e5. https://doi.org/10.1016/j.jaip.2020.03.012.
14. Zhao C, Viana A, Wang Y et al. Otolaryngology during COVID-19: Preventive care and precautionary measures. Am J Otolaryngol. 2020; 102508. https:// doi.org/10.1016/j.amjoto.2020.102508.
15. Winkelmann A, Loebermann M, Reisinger EC et al. Disease-modifying therapies and infectious risks in multiple sclerosis. Nat Rev Neurol. 2016; 12(4): 217-33. https://doi.org/10.1038/nrneurol.2016.21.
16. Beck RW et al. A Randomized, Controlled Trial of Corticosteroids in the Treatment of Acute Optic Neuritis. N Engl J Med. 1992; 326(9): 581-8. https://doi.org/10.1056/NEJM199202273260901.
17. Le Page E et al. Oral versus intravenous high-dose methylprednisolone for treatment of relapses in patients with multiple sclerosis (COPOUSEP): a randomised, controlled, double-blind, non-inferiority trial. Lancet 2015; 386(9997): 974-81.
18. Giovannoni G, Hawkes C, Lechner-Scott J et al. The COVID-19 pandemic and the use of MS disease-modifying therapies. Mult Scler Relat Disord. 2020; 39: 102073. https://doi.org/10.1016/j.msard.2020.102073.
19. Suwanwongse K, Shabarek N. Benign course of COVID-19 in a multiple sclerosis patient treated with Ocrelizumab. Mult Scler Relat Disord. 2020; 42: 102201. https://doi.org/10.1016/j.msard.2020.102201.
20. Novi G et al. COVID-19 in a MS patient treated with ocrelizumab: does immunosuppression have a protective role? Mult Scler Relat Disord. 2020; 42: 102120. https://doi.org/10.1016/j.msard.2020.102120.
21. Bartosik-Psujek H, Adamczyk-Sowa M, Kalinowska A et al. Stanowisko dot. leczenia SM w przypadku ryzyka zakażenia koronawirusem wywołującym COVID-19.
22. Baker D, Herrod SS, Alvarez-Gonzalez C et al. Both cladribine and alemtuzumab may effect MS via B-cell depletion. Neurol Neuroimmunol Neuroinflamm. 2017; 4(4): e360. https://doi.org/10.1212/NXI.0000000000000360.