Podwyższone ciśnienie skurczowe – wyjątkowo ważny wskaźnik ryzyka sercowo-naczyniowego Artykuł przeglądowy

Abstrakt

Skurczowe ciśnienie tętnicze (SBP) wykazuje wyraźną liniową, wprost proporcjonalną do wieku chorego zależność i jest zdecydowanie największym problemem terapeutycznym u pacjentów z podwyższonymi wartościami ciśnienia, którzy przekroczyli 50. rok życia, bardzo często przyjmuje u nich postać izolowanego nadciśnienia skurczowego (ISH). Na podstawie dużych projektów epidemiologicznych (NHANES III, WISHE, WHO MONICA) można stwierdzić, że problem ten dotyczy około 65% ogólnej populacji chorych na nadciśnienie tętnicze niedostatecznie leczonych i aż 80% pacjentów po 50. roku życia. W patogenezie wzrostu składowej skurczowej nadciśnienia wraz z wiekiem podstawowe znaczenie przypisuje się narastającej sztywności dużych naczyń tętniczych (aorty i jej rozgałęzień), upośledzonej wazodylatacji w odpowiedzi na stymulację receptorów β1-adrenergicznych przy zachowanej reakcji na stymulację receptorów α, uszkodzeniu śródbłonka i związanym z wiekiem zmianom w nerkach. Wyniki wieloletnich obserwacji epidemiologicznych, m.in. z Framingham czy projektu MONICA, wykazały wprost proporcjonalną zależność między ciśnieniem skurczowym a powikłaniami sercowo-naczyniowymi i niewydolnością nerek już od wartości powyżej 115 mmHg. Powikłaniem szczególnie ściśle wiążącym się z tą zależnością jest udar mózgu – wzrost ciśnienia skurczowego powyżej 140 mmHg powoduje zwiększenie ryzyka wystąpienia udaru 2,5 razy. Wiele prób klinicznych (SHEP, Syst-Eur, HYVET) dowiodło, że farmakoterapia skutecznie redukująca wartości SBP istotnie zmniejsza częstość powikłań sercowo-naczyniowych. Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami w leczeniu podwyższonego ciśnienia skurczowego (również w postaci ISH) nie przedkłada się żadnej z grup leków hipotensyjnych nad inne i jako leczenie pierwszego rzutu zaleca się stosowanie dowolnej z pięciu głównych grup leków hipotensyjnych. W zdecydowanej większości przypadków konieczne jest leczenie skojarzone co najmniej dwoma lekami. W każdym przypadku kombinacji kluczowe miejsce zajmują leki moczopędne, ze szczególnym zwróceniem uwagi na diuretyki tiazydopodobne (indapamid, chlortalidon). Ponadto, ze względu na dowody z badań na poprawę podatności naczyń, preferowane mogą być długo działające formy dihydropirydynowych blokerów kanału wapniowego oraz inhibitory enzymu konwertującego.