Progresja niezależna od aktywności rzutowej u dorosłych pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego Artykuł przeglądowy

Abstrakt

Kategoryzowanie stwardnienia rozsianego na podstawie fenotypów klinicznych ma w praktyce wiele zastosowań, np. do prowadzenia Terapeutycznego Programu Lekowego B.29, badań klinicznych czy rejestracji leków. Jednocześnie coraz większe zainteresowanie wzbudzają informacje, że przebieg stwardnienia rozsianego należy rozpatrywać także, a może nawet przede wszystkim, jako kontinuum. To kontinuum składa się ze współistniejących procesów patofizjologiczno-patologicznych, naprawczych lub kompensacyjnych, różniących się u poszczególnych osób i zmieniających się w czasie. Z tymi procesami łączą się zagadnienia dotyczące aktywności, stabilizacji, postępu i progresji choroby oraz kumulacji niepełnosprawności. Kumulacja niepełnosprawności u pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (RRMS) wynika z dwóch współistniejących czynników, tj. pogorszenia związanego z rzutami i progresji niezależnej od aktywności rzutowej (PIRA). Wykazano, mimo różnic w metodyce przeprowadzonych badań, że progresja może występować już we wczesnej fazie RRMS, a PIRA jest istotnym czynnikiem przyczyniającym się do długotrwałego kumulowania się niepełnosprawności i negatywnym czynnikiem prognostycznym rozwoju choroby. PIRA, wskazywana przez niektórych autorów jako kolejny fenotyp kliniczny, powinna być diagnozowana jak najwcześniej i brana pod uwagę podczas podejmowania decyzji dotyczących wyboru czy zmiany leczenia modulującego przebieg choroby. Celem tego artykułu jest przedstawienie terminologii dotyczącej progresji stwardnienia rozsianego w odniesieniu do uznanych fenotypów klinicznych choroby i propozycji ujednoliconych definicji PIRA oraz progresji niezależnej od rzutów i aktywności rezonansowej.