Możliwości realizacji programu redukcji szkód u osób palących tytoń. Stan aktualny i rekomendacje Zalecenia

Abstrakt

W dniu 30 września 2019 r. w Warszawie odbyła się debata redakcyjna kwartalnika „Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny”, poświęcona możliwościom realizacji programów redukcji szkód w uzależnieniu od nikotyny. Organizatorem naukowym było Polskie Towarzystwo Neuropsychiatryczne. Publikacja jest wynikiem tego spotkania. Debata, oprócz ustalenia status praesens, analizy badawczej, zrozumienia kontrowersji, zarysowała perspektywę praktycznej realizacji programów redukcji szkód. Ponadto wskazano możliwości zmian prawnych i ustanowienia nowych standardów medycznych. Palenie tytoniu jest najważniejszą, możliwą do modyfikacji, przyczyną wielu chorób i przedwczesnej umieralności. Osoby palące tytoń uzależniają się nie tylko od nikotyny, ale też od innych substancji zawartych w dymie papierosowym, na co utrwalający wpływ mają czynniki kulturowe i społeczne. Szereg nowych wyrobów tytoniowych, niedziałających poprzez „palenie”, charakteryzuje się obniżonym o 90–95% poziomem toksycznych składników w porównaniu ze składem dymu papierosowego. O ile obniżenie poziomu karcynogenów jest z oczywistych względów korzystne, o tyle nie ustalono jeszcze długoterminowych skutków stosowania nowych wyrobów. Ograniczona skuteczność dostępnych metod farmakoterapii uzależnienia od nikotyny tworzy przesłanki do realizacji programów redukcji szkód przy wykorzystaniu nowych wyrobów, o zmodyfikowanym ryzyku. Takie koncepcje wspierają regulatorzy w krajach rozwiniętych, tworząc ścieżki specjalnych rejestracji, uwzględniających fakt ograniczonej toksyczności nowych produktów. Precedensowe rejestracje produktów o zredukowanym ryzyku szkód (FDA, USA) stwarzają warunki, by w sposób pragmatyczny zastępować wyroby tytoniowe, w których dochodzi do palenia tytoniu, innymi, mniej szkodliwymi.