Zaburzenia pozapiramidowe występujące w trakcie leczenia przeciwpsychotycznego Artykuł przeglądowy

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

PDF


Opublikowane: cze 30, 2014
Słowa kluczowe:
objawy pozapiramidowe, EPS, neuroleptyki klasyczne, neuroleptyki atypowe

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

Małgorzata Kaca-Oryńska
Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza
Bartosz Łoza
1. Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza. 2. Klinika Psychiatrii, Oddział Fizjoterapii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Abstrakt

Objawy pozapiramidowe (EPS) mogą być wywołane przez różnorodne czynniki i obejmują m.in. akinezję (niezdolność do inicjowania ruchu), jak również akatyzję (niemożność pozostawania w spoczynku). EPS mogą być wywołane leczeniem neuroleptykami, przy czym leczenie to może prowadzić do powstania bardzo specyficznych stanów klinicznych, takich jak ostre reakcje dystoniczne oraz późne dyskinezy. Nasilone EPS były powszechne w epoce neuroleptyków klasycznych. Niestety, wiele nowszych, atypowych neuroleptyków także może wywoływać jawne lub subkliniczne objawy tego typu. Leki antycholinergiczne (np. biperiden) i leki dopaminergiczne (np. amantadyna) są najczęściej używane do opanowania EPS. Niektóre z nich mogą być wykorzystywane interwencyjnie i podawane drogą dożylną (amantadyna, biperiden). Dwa najbardziej skomplikowane klinicznie EPS, tj. subkliniczna akatyzja oraz późna akatyzja, mogą wymagać podjęcia dodatkowych działań i podawania jeszcze innych leków (specjalny sposób dawkowania, zamiana na atypowy neuroleptyk, podawanie β-blokerów, benzodiazepin lub innych leków).

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Numer
Tom 6 Nr 2 (2014)
Dział
Artykuły
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Copyright: © Medical Education sp. z o.o. License allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.

Address reprint requests to: Medical Education, Marcin Kuźma (marcin.kuzma@mededu.pl)

Bibliografia

1. Bogucki A (red.). Psychogenne i polekowe zaburzenia ruchowe. Via Medica, Gdańsk 2009, wydanie I.
2. Yassa R, Nair NPV, Jeste DV. Neuroleptic-induced movement disorders. Cambridge University Press, 1996.
3. Weiden PJ. EPS profiles: the atypical antipsychotics are not all the same. J Psychiatr Pract 2007; 13-24.
4. Thanvi B, Treadwell S. Drug induced parkinsonism: a common cause of parkinsonism in older people. Postgrad Med J 2009; 85(1004): 322-6.
5. Desmarais JE, Beuclair L, Margolese HC. Anticholinergics in the era of atypical antipsychotics: short-term or long-term treatment? J Psychopharmacol 2012; 26(9): 1167-74.
6. Burgyone K, Aduri K, Ananth J, Parameswaran S. The use of antiparkinsonian agents in the management of drug-induced extrapyramidal symptoms. Curr Pharm Des 2004; 10(18): 2239-48.
7. Chan HY, Chiang SC, Chen JJ, Chen CH, Sun HJ, Hwu HG, Lai MS. A randomised conrolled study of risperidone and olanzapine for schizophrenic patients with neuroleptic- induced acute dystonia or parkinsonism. J Psychopharmacol 2010; 24(1): 91-8.
8. Rowland L (red.). Neurologia Merrita. Red. wyd. pol. (I) Kwieciński H, Kamińska AM. Urban & Partner, Wrocław 2004.
9. Bhidayasin R, Fahn S, Weiner WJ, Gronseth GS, Sulivan KL, Zesiewicz TA: American Academy of Neurology. Evidence-based guideline: treatment of tardive syndromes: report of Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology 2013; 81(5): 463-9.
10. Czernikiewicz A, Łoza B, Stępień T, Wysocka A. Doświadczenia własne w diagnostyce i terapii złośliwego zespołu poneuroleptycznego. Pamiętnik VII Gdańskich Dni Lecznictwa Psychiatrycznego, Gdańsk 1993; 207-12.
11. Cloud LJ, Zutshi D, Factor SA. Tardive dyskinesia: therapeutic options for an increasingly common disorder. Neurotherapeutics 2014; 11(1): 166-76.
12. Tamrakar SM, Nepal MK, Koirqala NR, Sharma VD, Gurung CK, Adhikari SR. An open randomized, comparative study of efficacy and safety of risperidon and haloperidol in schizophrenia. Kathmandu Univ Med J (KUM) 2006; 4(2): 152-60.
13. Fleischhacker WW, Lemmens P, van Baelen B. A qualitative assessment of the neurologicalsafety of antipsychotic drugs: an analysis of a risperidone database. Pharmacopsychiatry 2001; 34(3): 104-10.
14. Lemmens P, Brecher M, Baelen B. A combined analysis of double- blind studies with risperidone vs placebo and other antipsychotic agents: factors associated with extrapyramidal symptoms. Acta Psychiatr Scand 1999; 99(3): 160-70.
15. Carnahan RM, Lund BC, Perry PJ, Chrischilles EA. Increased risk of extrapyramidal side-effect treatment associated with atypical antipsychotic polytherapy. Acta Psychiatr Scand 2006; 113(2): 135-41.
16. Hoiberg MP, Nielsen B. Antipsychotic treatment and extrapyramidal symptoms amongst schizophrenic inpatients. Nord J Psychiatry 2006; 60(3): 207-12.
17. Leucht S, Ciporiani A, Spineli L, Mavridis D, Orey D, Richter F, Samara M, Barbui C, Engel RR, Geddes JR, Kissling W, Stapf MP, Lassig B, Salanti G, Davis JM. Comparative efficacy and tolerability of 15 antipsychotic drugs in schizophrenia: a multiple-treatments meta-analysis. Lancet 2013; 382(9896): 951-62.
18. Rosenheck RA, Krystal JH, Lew R, Barnett PG, Fiore L, Valley D, Thwin SS, Vertrees JE, Liang MH. Long acting risperidone and oral antipsychotics in unstable schizophrenia. N Engl Med 2011; 364(9): 842-51.
19. Emsley R, Oosthulzen P, Koen L, Niehaus DJ, Medori R, Rabinowitz J. Oral versus injectable antipsychotic treatment in early psychosis: post hoc comparison of two studies. Clin Ther 2008; 30(12): 2378-86.
20. Hill AL, Sun B, McDonnell DP. Incidences of extrapyramidal symptoms in patients with schizophrenia after treatment with long-acting injection (depot) or oral formulations of olanzapine. Clin Schizophr Relat Psychoses 2014; 7(4): 216-22.