Cukrzycowa neuropatia układu sercowo-naczyniowego – objawy kliniczne, rozpoznanie i postępowanie terapeutyczne Artykuł przeglądowy

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

Anna Skowrońska
Krzysztof Dęmbe
Przemysław Krasnodębski
Beata Mrozikiewicz-Rakowska
Mariusz Jasik
Piotr Nehring

Abstrakt

Neuropatia układu sercowo-naczyniowego w przebiegu cukrzycy (CAN, cardiovascular autonomic neuropathy) jest jednym z najlepiej poznanych przewlekłych powikłań cukrzycy, istotnie zwiększającym ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Hiperglikemia stanowi główną przyczynę uszkodzenia układu nerwowego przez aktywację szlaku poliowego, powoduje tworzenie końcowych zaawansowanych produktów glikacji oraz zwiększa stres oksydacyjny. Diagnostyka opiera się na wywiadach i klasycznych testach oceniających funkcjonowanie układu autonomicznego, np. teście głębokiego oddychania, próbie Valsalvy. W praktyce coraz częściej wykorzystuje się nowe, precyzyjne techniki – ocenę zmienności rytmu serca na podstawie analizy spektralnej czy badania SPECT. Odpowiednie leczenie i prewencja CAN, obejmujące terapię wieloczynnikową, obecnie stanowią jedyną możliwość ograniczenia rozwoju neuropatii. Zasadnicze znaczenie mają skuteczna kontrola glikemii, normalizacja ciśnienia krwi i dyslipidemii.

Pobrania

Dane pobrania nie są jeszcze dostepne

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Jak cytować
Skowrońska , A., Dęmbe , K., Krasnodębski , P., Mrozikiewicz-Rakowska , B., Jasik , M., & Nehring , P. (2014). Cukrzycowa neuropatia układu sercowo-naczyniowego – objawy kliniczne, rozpoznanie i postępowanie terapeutyczne . Kardiologia W Praktyce, 8(3), 10-19. Pobrano z https://journalsmededu.pl/index.php/kwp/article/view/1526
Dział
Artykuły

Bibliografia

1. Tatoń J.: Medyczne, społeczne i ekonomiczne obciążenia związane z epidemią cukrzycy. W: Cukrzycowe choroby serca. Tatoń J., Czech A., Opolski G. et al. (red.). Via Media, Gdańsk 2005: 3-15.
2. Vinik A.I., Park T.S., Stansberry K.B. et al.: Diabetic neuropathies. Diabetologia 2000; 43: 957-973.
3. Feskens E.J., Kromhout D.: Glucose tolerance and the risk of cardiovascular disease: the Zutphen Study. J. Clin. Epidemiol. 1992; 45: 1327-1334.
4. Haffner S.M., Lehto S., Ronnema T. et al.: Mortality from coronary heart disease in subject with type 2 diabetes and non-diabetic subjects with and without prior myocardial infarction. N. Engl. J. Med. 1998; 339: 229-234.
5. Ziegler D., Gries F.A., Muhlen H. et al.: Prevalence and clinical correlates of cardio-vascular autonomic and peripheraldiabetic neuropathy in patients attending diabetes centers. The Diacan Multicenter Study Group. Diabet. Metab. 1993; 19: 143-151.
6. Vinik A.I., Maser R.E., Mitchell B.D., Freeman R.: Diabetic autonomic neuropathy. Diabetes Care 2003; 26: 1553-1579.
7. Mustonen J., Uusitipa M., Mantysaari M. et al.: Changes in autonomic nervous function during the 4 year follow-up in middle-aged diabetic and non diabetic subjects initially free of coronary heart disease. J. Intern. Med. 1997; 241: 227-235.
8. Soedamah-Muthu S.S., Chaturvedi N., Teerlink T. et al.: Eurodiab Prospective Complications Study Group: plasma homocysteine and microvascular and macrovascular complications in type 1 diabetes a cross-sectional nested case-control study. J. Intern. Med. 2005; 258: 450-459.
9. Maser R.E., Mitchell B.D., Vinik A.I., Freeman R.: The association between cardiovascular autonomic neuropathy and mortality in individuals with diabetes: a meta-analysis. Diabetes Care 2003; 26: 1895-1901.
10. Ziegler D.: Cardiovascular autonomic neuropathy: clinical manifestations and measurement. Diabetes Reviews 1999; 7: 300‑315.
11. Ko S.H., Song K.H., Park S.A. et al.: Cardiovascular autonomic dysfunction predicts acute ischemic stroke in patients with type 2 diabetes mellitus: a 7-year follow-up study. Diabetic Med. 2008; 25: 1171-1177.
12. Ziegler D., Gries F.A., Spuler M. et al.; Cardiovascular Autonomic Neuropathy Multicenter Study Group: The epidemiology of diabetic neuropathy. J. Diabetes Complications 1992; 6: 49‑57.
13. Demaine A.G.: Polymorphisms of the aldose reductase gene and susceptibility to diabetic microvascular complications. Curr. Med. Chem. 2003; 10: 1389-1398.
14. Dyck P.J., Zimmerman B.R., Vilen T.H. et al.: Nerve glucose, fructose, sorbitol, myo-inositol and fiber degeneration and regeneration in diabetic neuropathy. N. Engl. J. Med. 1988; 319: 542-548.
15. Greene D.A., Lattimer-Greene S.A., Sima A.A.: Pathogenesis of diabetic neuropathy: role of altered phophoinositides metabolism. Crit. Rev. Neurobiol. 1989; 5: 143-219.
16. Greene D.A., Stevens M.J., Obrosova I., Feldman E.L.: Glucose-induced oxidative stress and programmed cell death in diabetic neuropathy. Eur. J. Pharmacol. 1999; 375: 217-223.
17. Hillis G.S., Woodward M., Rodgers A. et al.: Resting heart rate and the risk of death and cardiovascular complication in patients with type 2 diabetes mellitus. Diabetologia 2013; 55: 1283-1290.
18. Stettler C., Bearth A., Allemann S. et al.: QTc interval and resting heart rate as long-term predictors of mortality in type 1 and type 2 diabetes mellitus: a 23-year follow-up. Diabetologia 2007; 50: 186-194.
19. Position paper. Orthostatic hypotension, multiple system atrophy (the Shy Drager Syndrome). J. Auton. Nerv. Syst. 1996; 58: 123-124.
20. Freeman R., Landsberg L., Young J.: The treatment of neurogenic orthostatic hypotension with 3,4-DL-threo-dihydroxyphenylserine: a randomized, placebo-controlled, crossover trial. Neurology 1999; 53: 2151-2157.
21. Vinik A., Erbas T.: Neuropathy. W: Handbook of Exercise in Diabetes. 2nd ed. Ruderman N., Devlin J.T., Schneider S.H., Kriska A. (red.). American Diabetes Association; Alexandria, Va, 2001: 463-496.
22. Tsutsu N., Nunoi K., Yokomizo Y. et al.: Relationship between glycemic control and orthostatic hypotension in type 2 diabetes mellitus – a survey by the Fukuoka Diabetes Clinic Group. Diabetes Res. Clin. Pract. 1990; 8: 115-123.
23. Stewart J.M., Medow M.S., Montgomery L.D.: Local vascular responses affecting blood flow in postural tachycardia syndrome. Am. J. Physiol. Heart Circ. Physiol. 2003; 285: H2749-H2756.
24. Okin P.M., Devereux R.B., Lee E.T. et al.: Electrocardiographic repolarization complexity and abnormallity predict all- cause and cardiovascular morbility in diabetes: the strong HEARt Study. Diabetes 2004; 53: 434-440.
25. Veglio M., Borra M., Stevens L.K. et al.: The relation between QTc interval prolongation and diabetic complications: the EURODIAB IDDM Complications Study Group. Diabetologia 1999; 42: 68-75.
26. Langen K.J., Ziegler D., Weise F. et al.: Evaluation of QT interval length, QT dispersion and myocardial m-iodobenzylguanidine uptake in insulin-dependent diabetic patients with and without autonomic neuropathy. Clin. Sci. (Lond.) 1997; 93(4): 325-333.
27. Giunti S., Grazziela B., Lillaz E.: Incidence and risk factors of prolonged Qtc Interval in type 1 Diabetes. Diabetes Care 2007; 8: 2057-2062.
28. Wackers F.J., Young L.H., Inzucchi S.E. et al.; Detection of Ischemia in Asymptomatic Diabetics Investigators: Detection of silent myocardial ischemia in asymptomatic diabetic subjects: the DIAD study. Diabetes Care 2004; 27: 1954-1961.
29. Ewing D.J., Clarke B.F.: Diabetic autonomic neuropathy: present insights and future prospects. Diabetes Care 1986; 9: 648-665.
30. Ewing D.J., Martyn C.N., Young R.J., Clarke B.F.: The value of cardiovascular autonomic function tests: 10 years’ experience in diabetes. Diabetes Care 1985; 8: 491-498.
31. Latini A., Martin L.S., Limiti G. et al.: Autonomic neuropathy in a diabetic population. Validity of cardiovascular tests and correlations with the complications. Recenti. Prog. Med. 2000; 91: 562-566.
32. The Diabetes Control and Complications Trial Research Group: The effect of intensive diabetes therapy on measures od autonomic nervous system function in the Diabetes Control and Complication Trail (DCCT). Diabetologia 1998; 41: 416-423.
33. UK Prospective Diabetes Study Group: Tight blood pressure control and risk of macrovascular and microvascular complications in type 2 diabetes: UKPDS 38. BMJ 1998; 317: 703-713.
34. Gaede P., Vedel P., Parving H.H.: Intensified multifactorial intervention in patients with type 2 diabetes mellitus and microalbuminuria: the Steno type 2 randomised study. Lancet 1999; 353: 617-622.
35. Ametov A.S., Barinov A., Dyck P.J. et al.: The sensory symptoms of diabetic polyneuropathy are improved with alpha-lipoic acid: the SYDNEY trial. Diabetes Care 2003; 26: 770-776.
36. Thioctsaure I.V.: Bessert die Symptome bei sensiblen diabetischen Neuropathien. Die ALADIN studie. Munchener Medizinische Wochenschrift 1996; 16: 4-8.
37. Komori H., Oi K., Takahashi D. et al.: The effect of epalrestat in cardiac sympathetic nerve dysfunction with type 2 diabetes (abstract). Diabetologia 2004; 47(Suppl. 1): A368.
38. Ikeda T., Iwata K., Tanaka Y.: Long-term effect of epalrestat on cardiacautonomic neuropathy in subjects with non-insulin dependent diabetes mellitus. Diabetes Res. Clin. Pract. 1999; 43: 193-219.
39. Malik R.A., Williamson S., Abbott C. et al.: Effect of angiotensin-converting-enzyme (ACE) inhibitor trandolapril on human diabetic neuropathy: randomised double-blind controlled trial. Lancet 1998; 352: 1978-1981.
40. Reja A., Tesfaye S., Harris N.D. et al.: Is ACE inhibition with lisinopril helpful in diabetic neuropathy? Diabet. Med. 1995; 12(4): 307-309.
41. Ebbehoj E., Poulsen P.L., Hansen K.W. et al.: Effects on heart rate variability of metoprolol supplementary to ongoing ACE-inhibitor treatment in type 1 diabetic patients with abnormal albuminuria. Diabetologia 2002; 45: 965-975.
42. Sakata K., Shirotani M., Yoshida H. et al.: Effects of amlodypine and clinidipine on cardiac sympathetic nervous system and neurohormonal status is essential hypertension. Hypertension 1999; 33(6): 1447-1452.
43. Howorka K., Pumprla J., Haber P. et al.: Effects of physical training on heart rate variability in diabetic patients with various degrees of cardiovascular autonomic neuropathy. Cardiovasc. Res. 1997; 34: 206-214.