Inhibitory czynnika Xa w sytuacjach szczególnych Artykuł przeglądowy
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Abstrakt
Przewlekła profilaktyka choroby zakrzepowo-zatorowej i terapia doustnymi lekami przeciwkrzepliwymi to jedna z najbardziej powszechnych sytuacji klinicznych, z jaką obecnie spotykają się lekarze różnych specjalności. Dotychczas lekami przeciwkrzepliwymi pierwszego wyboru w wielu wskazaniach byli antagoniści witaminy K, których skuteczność jest ograniczona ze względu na liczne interakcje z innymi lekami, trudno przewidywalny efekt antykoagulacyjny oraz wąskie okno terapeutyczne, co się wiąże z istotnym ryzykiem powikłań krwotocznych lub zatorowych. W ostatnim czasie wprowadzono na rynek leki z grupy nowych doustnych antykoagulantów (NOAC, novel oral anticoagulants), które bezpośrednio hamują czynniki kaskady krzepnięcia, przez co skutecznie zmniejszają ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych i jednocześnie są pozbawione wielu działań niepożądanych typowych dla innych leków przeciwkrzepliwych. Ponadto ich stosowanie nie wymaga laboratoryjnego monitorowania parametrów krzepnięcia ani dostosowania dawki do masy ciała, a także cechuje je wysoka biodostępność po podaniu doustnym. Do tej grupy leków należy rywaroksaban – wysoce selektywny inhibitor czynnika Xa, skuteczny w zapobieganiu przypadkom żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w wielu sytuacjach klinicznych. Pojawienie się leków z grupy NOAC zrewolucjonizowało codzienną praktykę kliniczną, ale stosując je, należy pamiętać o regułach właściwego prowadzenia terapii, które są inne niż w przypadku antagonistów witaminy K. Artykuł ma na celu omówienie zasad leczenia tymi lekami w najbardziej prawdopodobnych sytuacjach, z jakimi może się zetknąć lekarz praktyk.
Pobrania
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Copyright: © Medical Education sp. z o.o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0). License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Address reprint requests to: Medical Education, Marcin Kuźma (marcin.kuzma@mededu.pl)
Bibliografia
2. You J.J., Singer D.E., Howard P.A. et al.: Antithrombotic therapy for atrial fibrillation: Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis, 9th ed: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines. Chest 2012; 141(supl. 2): e531S-e575S.
3. Yeh C.H., Fredenburgh J.C., Weitz J.I.: Oral Direct Factor Xa Inhibitors. Circulation Research 2012; 111: 1069-1078.
4. Pruszczyk P., Stępińska J., Banasiak W. et al.: Zastosowanie nowych doustnych antykoagulantów przeciwkrzepliwych w prewencji powikłań zatorowych u chorych z migotaniem przedsionków. Kardiologia Polska 2012; 70(9): 979-988.
5. Mann K.G., Butenas S., Brummel K.: The dynamics of thrombin formation. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 2003; 23: 17-25.
6. Mann K.G., Nesheim M.E., Hibbard L.S. et al.: The role of factor V in the assembly of the prothrombinase complex. Ann. NY Acad. Sci. 1981; 370: 378-388.
7. Guengerich F.P.: Cytochrome P450 and Chemical Toxicology. Chem. Res. Toxicol. 2008; 21(1): 70-83.
8. Heidbuchel H., Verhamme P., Alings M. et al.: European Heart Rhythm Association Practical Guide on the use of new oral anticoagulants in patients with non-valvular atrial fibrillation. Europace 2013; 15: 625-651.
9. Wessler J.D., Grip L.T., Mendell J. et al.: The P-Glycoprotein Transport System and Cardiovascular Drugs. J. Am. Coll. Cardiol. 2013; 61: 2495-2502.
10. Patel M., Mahaffey K., Garg J. et al.: Rivaroxaban versus warfarin in nonvalvular atrial fibrillation. N. Engl. J. Med. 2011; 365: 883-891.
11. Pernod G., Albaladejo P., Godier A. et al.: Management of major bleeding complications and emergency surgery in patients on long-term treatment with direct oral anticoagulants, thrombin or factor-Xa inhibitors: Proposals of the Working Group on Perioperative Haemostasis (GIHP) – March 2013. Archives of Cardiovascular Disease 2013; 106: 382-393.
12. van Ryn J., Ruehl D., Priepke H. et al.: Reversibility of the anticoagulant effect of high doses of the direct thrombin inhibitor dabigatran, by recombinant factor VIIa or activated prothrombin complex concentrate. Haematologica 2008; 93(supl. 1): 148.
13. Patel M., Mahaffey K., Garg J. et al.; and the ROCKET AF Steering Committee for the ROCKET AF Investigators: Rivaroxaban versus warfarin in non-valvular atrial fibrillation. N. Engl. J. Med. 2011; 365: 883-891.
14. Desai J., Kolb J., Weitz J. et al.: Gastrointestinal bleeding with the new oral anticoagulants – defining the issues and the management strategies. Thromb. Haemost. 2013; 110: 205-212.
15. Spyropoulos A., Douketis J.: How I treat anticoagulated patients undergoing an elective procedure or surgery. Blood 2012; 120: 2954-2962.
16. Douketis J.: Pharmacologic properties of the new oral anticoagulants: a clinician-oriented review with a focus on perioperative management. Curr. Pharm. Des. 2010; 16(31): 3436-3441.
17. Douketis J., Johnson J., Turpie A.: Low molecular-weight heparin as bridging anticoagulation during interruption of warfarin: assessment of a standardized periprocedural anticoagulation regimen. Arch. Intern. Med. 2004; 164(12): 1319-1326.
18. Weibert R.: Oral anticoagulant therapy in patients undergoing dental surgery. Clin. Pharm. 1992; 11(10): 857-864.
19. Turpie A., Kreutz R., Llau J. et al.: Management consensus guidance for the use of rivaroxaban – an oral, direct factor Xa inhibitor. Thromb. Haemost. 2012; 108(5): 876-86.
20. Camm A., Savelieva I.: ‘R’ for ‘renal’ and for ‘risk’: refining risk stratification forstroke in atrial fibrillation. Circulation 2013; 127: 169-1771.
21. Olesen J., Lip G., Kamper A. et al.: Stroke and bleeding in atrial fibrillation with chronic kidney disease. N. Engl. J. Med. 2012; 367: 625-635.
22. Caldwell S., Hoffman M., Lisman T. et al.: Coagulation disorders and hemostasis in liver disease: pathophysiology and critical assessment of current management. Hepatology 2006; 44(4): 1039-1046.
23. Graff J., Harder S.: Anticoagulant Therapy with the Oral Direct Factor Xa Inhibitors Rivaroxaban, Apixaban and Edoxaban and the Thrombin Inhibitor Dabigatran Etexilate in Patients with Hepatic Impairment. Clin. Pharmacokinet. 2013; 52: 243-254.
24. Graff J., Harder S.: Anticoagulant therapy with the oral direct factor Xa inhibitors rivaroxaban, apixaban and edoxaban and the thrombin inhibitor dabigatran etexilate in patients with hepatic impairment. Clin. Pharmacokinet. 2013; 52(4): 243-254.
25. Greer I., Nelson-Piercy C.: Low-molecular-weight heparins for thromboprophylaxis and treatment of venous thromboembolism in pregnancy: a systematic review of safety and efficacy. Blood 2005; 106: 401-407.
26. Sumary of product characteristics Eliquis. [online: http://www.ema.europa.eu/docs/pl_PL/document_library/EPAR_Product_Information/human/ 002148/WC500107728.pdf].
27. Douketis J.D., Spyropoulos A.C., Spencer F.A. et al.: Perioperative management of antithrombotic therapy: Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis, 9th Ed.: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines. Chest 2012; 141(supl. 2): e326Se350S.
28. Fawole A., Daw H., Crowther M.: Practical management of bleeding due to the anticoagulants dabigatran, rivaroxaban and apixaban. Cleve. Clin. J. Med. 2013; 80(7): 443-451.
29. Kovacs R.J., Flaker G.C., Saxonhouse S.J. et al.: Practical Management of Anticoagulation in Patients With Atrial Fibrillation. J. Am. Coll. Cardiol. 2015; 65(13): 1340-1360.
30. Ansell J.E., Bakhru S.H., Laulicht B.E. et al.: Use of PER977 to reverse the anticoagulant effect of edoxaban. N. Engl. J. Med. 2014; 371: 2141-2142.
31. Marlu R., Hodaj E., Paris A. et al.: Effect of non-specific reversal agents on anticoagulant activity of dabigatran and rivaroxaban: a randomised crossover ex vivo study in healthy volunteers. Thromb. Haemost. 2012; 108: 217-224.