https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/issue/feed Medycyna Faktów 2025-06-23T13:08:29+02:00 Marcin Kuźma marcin@journalsmededu.pl Open Journal Systems <p><em>Medycyna Faktów (J EBM)</em> jest niezależnym czasopismem naukowym, ukazującym się w formie kwartalnika. Pismo nie jest organem żadnego towarzystwa naukowego, w skład Rady Naukowej pisma wchodzą jednak Członkowie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Polskiego Towarzystwa Kardiochirurgicznego, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. W kwalifikacji prac do druku uwzględniane są zasady Deklaracji Helsińskiej, zgody komisji bioetycznych, wytyczne Polskiej Bibliografii Naukowej oraz inne powszechnie stosowane i obowiązujące reguły i przepisy.</p> <p>Kwartalnik <em>Medycyna Faktów</em> zamieszcza prace oryginalne, poglądowe i inne z zakresu problematyki evidence based medicine oraz artykuły tłumaczone, pochodzące z&nbsp; pism zagranicznych.</p> <p>Redaktorem naczelnym kwartalnika <em>Medycyna Faktów</em> jest prof. dr hab. n. med. Marek Kuch.</p> <p>ISSN: 1899-8666&nbsp;&nbsp;&nbsp; e-ISSN: 2719-4132</p> <p>DOI: 10.24292 / 01.MF</p> <p><strong>Indeksowane w: </strong>Google Scholar</p> <p>&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Polish Medical Bibliography</p> https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3276 Algorytm różnicowania najczęstszych przyczyn zawrotów głowy w gabinecie lekarza POZ 2025-06-23T13:08:29+02:00 Sebastian Bojanowski aa@mededu.pl Beata Mielańczuk-Lubecka aa@mededu.pl Jeremi Kania aa@mededu.pl Izabela Domitrz aa@mededu.pl <p>Zawroty głowy to problem często występujący w podstawowej opiece zdrowotnej, a jego diagnoza bywa trudna z uwagi na subiektywny charakter dolegliwości i nakładające się objawy zespołów przedsionkowych. Aby ułatwić diagnostykę, opracowano algorytm, który wskazuje najczęstsze przyczyny, ich objawy oraz sytuacje wymagające skierowania pacjenta do specjalisty lub hospitalizacji. Kluczowe narzędzia diagnostyczne obejmują szczegółowy wywiad, ocenę odruchu przedsionkowo-ocznego, badanie oczopląsu oraz ocenę skośnego zbaczania gałek ocznych w ramach protokołu HINTS. W przypadku podejrzenia łagodnych położeniowych zawrotów głowy zastosowanie znajduje specjalistyczny algorytm, który określa kolejność działań diagnostycznych i terapeutycznych.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3277 Postępowanie w chorobie refluksowej przełyku u dorosłych – aktualne rekomendacje, optymalne leczenie i kierunki rozwoju 2025-06-23T13:08:28+02:00 Anita Gąsiorowska aa@mededu.pl Maria Janiak aa@mededu.pl <p>W artykule przedstawiono odpowiedzi na pytania dotyczące zasad postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku zgodne z aktualnymi wytycznymi.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3279 Łupież i substancje aktywne stosowane w szamponach przeciwłupieżowych – przegląd 2025-06-23T13:08:26+02:00 Łukasz Matusiak aa@mededu.pl <p>Łupież jest chorobą przewlekłą o charakterze nawrotowym. Traktuje się ją jako spektrum łojotokowego zapalenia skóry. W patogenezie łupieżu podkreśla się największe znaczenie zaburzeń mikrobiomu skóry głowy (a zwłaszcza wzrost grzybów z rodzaju<em> Malassezia</em> <em>spp.</em>), wpływu androgenów oraz zmian w składzie sebum. Łupież zazwyczaj ma łagodny przebieg i szampony przeciwłupieżowe są wystarczającą opcją terapeutyczną. Miejscowo stosowana cyklopiroksolamina jest składnikiem z wyboru w postępowaniu przeciwłupieżowym. Dodatkowo zwraca się uwagę na unikanie czynników wywołujących łupież, takich jak przegrzewanie czy zbyt agresywna pielęgnacja, i konieczność stosowania łagodnych środków do pielęgnacji. Jeśli kuracja miejscowa nie przynosi spodziewanych rezultatów, to w rzadkich przypadkach konieczne jest wdrożenie leczenia ogólnoustrojowego.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3278 Suplementacja witaminą D w okresie zimowym – dla kogo, jakie dawki i jak często? 2025-06-23T13:08:27+02:00 Ewa Wielosz ewa.wielosz@umlub.pl <p>Źródłem większości naturalnej witaminy D u ludzi jest jej synteza w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Ze względu na występujący powszechnie na świecie, w tym w Polsce, niedobór witaminy D zaleca się jej doustną suplementację, szczególnie w okresie zimowym. W populacji ogólnej w zapobieganiu niedoborom witaminy D i ich leczeniu stosuje się cholekalcyferol. W zależności od preferencji pacjenta zaleca się dawkowanie codzienne, raz w tygodniu lub dwa razy w miesiącu. Ze względu na utrzymanie lepszego przestrzegania zaleceń coraz częściej preferuje się dawki raz w tygodniu, np. 20 000 j.m. Dostępne dane naukowe wskazują, że korzyści wynikające z profilaktyki i leczenia niedoboru witaminy D odnoszą się przede wszystkim do układu mięśniowo-szkieletowego. Jednak w ostatnich latach ukazały się prace na temat roli witaminy D w chorobach autoimmunizacyjnych, cukrzycy, chorobach układu sercowo-naczyniowego i depresji. Obowiązujące w Polsce wytyczne zalecają m.in. suplementację witaminą D zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, a jeżeli nie jest zapewniona wystarczająca ekspozycja na promieniowanie słoneczne, to także w okresie wiosenno-letnim. Suplementacja witaminą D jest z reguły bezpieczna, choć nie jest jasne, jak wysokie dawki powodują efekty toksyczne. Działania niepożądane mogą wystąpić u dzieci, w chorobach ziarniniakowych, w pierwotnej nadczynności przytarczyc czy idiopatycznej hiperkalcemii dziecięcej. W tych grupach należy ściśle monitorować gospodarkę wapniowo-fosforanową.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3280 Miejsce leczenia przeciwpłytkowego i przeciwzakrzepowego w prewencji wtórnej zdarzeń sercowo-naczyniowych w grupie pacjentów z miażdżycą tętnic kończyn dolnych w świetle zaleceń ESC 2024 2025-06-23T13:08:25+02:00 Włodzimierz Gierlak w.gierlak@wum.edu.pl Marek Kuch w.gierlak@wum.edu.pl <p>Miażdżyca tętnic kończyn dolnych jest często współwystępującą chorobą u pacjentów z czynnikami ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Porównanie skuteczności stosowania kwasu acetylosalicylowego 100 mg w monoterapii z leczeniem złożonym kwasem acetylosalicylowym 100 mg w połączeniu z rywaroksabanem w dawce 2 × 2,5 mg wskazuje na istotne obniżenie ryzyka występowania dużych niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych oraz dużych niepożądanych zdarzeń w obrębie kończyn dolnych.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3281 Aksetyl cefuroksymu – szerokie spektrum wskazań. Dlaczego warto? 2025-06-23T13:08:24+02:00 Adam J. Sybilski aa@mededu.pl <p>Aksetyl cefuroksymu jest prolekiem – estrem acetoksyetylowym cefuroksymu, przeznaczonym do podawania doustnego. W warunkach in vitro lek ma szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego. Jest aktywny wobec bakterii tlenowych Gram-dodatnich, bakterii tlenowych Gram-ujemnych oraz krętków (<em>Borrelia burgdorferi</em>). Szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego sprawia, że aksetyl cefuroksymu może być stosowany w wielu wskazaniach, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Do schorzeń, w których ten antybiotyk jest polecany, należą: ostre paciorkowcowe zapalenia gardła i migdałków, bakteryjne zapalenie zatok obocznych nosa, ostre zapalenie ucha środkowego, zakażenia dolnych dróg oddechowych, zakażenie układu moczowego w obrębie dolnych dróg moczowych, odmiedniczkowe zapalenie nerek, niepowikłane zakażenia skóry i tkanek miękkich, zakażenia kości i stawów oraz wczesna postać boreliozy; lek jest także stosowany w profilaktyce okołooperacyjnej. U dorosłych pojedyncza dawka wynosi 250–500 mg, w populacji pediatrycznej dawkowanie zależy od masy ciała dziecka – zazwyczaj podaje się 10–15 mg/kg mc. Cefuroksym podawany jest w formie proleku, dlatego w mniejszym stopniu zaburza naturalną równowagę mikroflory jelitowej (mniejsze jest ryzyko biegunki poantybiotykowej). Brak jest istotnych klinicznie interakcji z innymi lekami. Dostępność różnych preparatów, łatwe dawkowanie i stosunkowo niska cena sprawiają, że aksetyl cefuroksymu może być z powodzeniem stosowany u wielu pacjentów w różnym wieku.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3282 Możliwości wykorzystania potencjału sitagliptyny w leczeniu cukrzycy typu 2 2025-06-23T13:08:23+02:00 Agnieszka Łebkowska agnieszka.lebkowska@umb.edu.pl <p>Sitagliptyna należy do grupy inhibitorów dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4, <em>dipeptidyl peptidase-4</em>) zwanych gliptynami, doustnych leków przeciwhiperglikemicznych, stosowanych w leczeniu cukrzycy typu 2 (T2DM,<em> type 2 diabetes mellitus</em>). Mechanizm jej działania polega na hamowaniu enzymu DPP-4, co skutkuje wzrostem stężenia endogennych inkretyn – glukagonopodobnego peptydu 1 oraz żołądkowego peptydu hamującego. Efektem jest zwiększenie poposiłkowego wydzielania insuliny i obniżenie stężenia glukagonu. Bezpieczeństwo sercowo-naczyniowe i bardzo dobra tolerancja tej grupy leków umożliwiają zastosowanie sitagliptyny w monoterapii T2DM, a także terapii dwu- i trójlekowej w połączeniu z innymi grupami leków przeciwhiperglikemicznych, w tym z insuliną. Według aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego inhibitory DPP-4 stanowią wsparcie terapii T2DM na etapie jej intensyfikacji lub też powinny być podawane w monoterapii w przypadku nietolerancji metforminy. W artykule omówiono wskazania do zastosowania sitagliptyny w leczeniu T2DM oraz korzyści wynikające z terapii.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3283 Fluoksetyna – wykorzystac potencjał leku 2025-06-23T13:08:22+02:00 Iwona Patejuk-Mazurek iwona.mazurek@mscz.pl <p>Fluoksetyna – jeden z pierwszych leków przeciwdepresyjnych tzw. nowej generacji, została zatwierdzona do obrotu w USA przez <em>Food and Drug Administration</em> w grudniu 1987 r., a na rynek została wprowadzona w styczniu 1988 r. W Polsce dostępna jest od początku lat 90. ubiegłego wieku. Jej pojawienie się związane było z rozpowszechnianiem zarówno wśród lekarzy, jak i pacjentów wiedzy o depresji, jej objawach i metodach leczenia. W konsekwencji doszło do zmiany negatywnego postrzegania depresji i leków przeciwdepresyjnych. Wiele osób przekonało się, że dzięki tym ostatnim może lepiej radzić sobie z chorobą. W niniejszej pracy przedstawiono najważniejsze informacje o leku oraz możliwości jego zastosowania w codziennej praktyce klinicznej.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3284 α-bloker szyty na miarę pacjenta. Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego – bezpieczeństwo, skuteczność i preferencje pacjentów 2025-06-23T13:08:20+02:00 Tomasz Wiatr aa@mededu.pl Piotr Chłosta aa@mededu.pl Marcin Chłosta aa@mededu.pl <p>Objawy ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn często wynikają z łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Leczenie zazwyczaj zaleca się pacjentom z objawami umiarkowanymi lub ciężkimi. Najczęściej stosowane są blokery α<sub>1</sub>, które rozluźniają mięśnie gładkie w obrębie gruczołu krokowego i szyi pęcherza, poprawiając przepływ moczu. Dobór metody leczenia powinien uwzględniać nasilenie objawów, obecność chorób współistniejących oraz preferencje pacjenta. W procesie decyzyjnym kluczowe jest dokładne omówienie zarówno potencjalnych korzyści terapeutycznych, jak i możliwych działań niepożądanych.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3285 Rola terapii trójskładnikowej w leczeniu nadciśnienia tętniczego 2025-06-23T13:08:19+02:00 Aleksandra Skwarek krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl Krzysztof Ozierański krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl <p>Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego wyróżniają ciśnienie tętnicze prawidłowe (&lt;120/70 mmHg) i podwyższone (120–139/70–89 mmHg) oraz nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mmHg). W terapii nadciśnienia tętniczego standardem pozostaje terapia skojarzona, która jest skuteczniejsza od monoterapii. Wśród rekomendowanych leków pierwszego wyboru znajdują się: inhibitory kowertazy angiotensyny, sartany, blokery kanałów wapniowych oraz diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne. Peryndopryl, amlodypina i indapamid są lekami o udokumentowanej skuteczności w leczeniu nadciśnienia tętniczego, popartej wieloletnim doświadczeniem w ich stosowaniu. Obok efektu hipotensyjnego mają one wielotorowe działanie zmniejszające ryzyko sercowo-naczyniowe, a także działania nefroprotekcyjne, przeciwzapalne i regulujące gospodarkę węglowodanową. Stosowanie tych leków w formie single pill combination zapewnia silniejszy efekt hipotensyjny, lepsze stosowanie się do zaleceń oraz mniejsze nakłady na opiekę zdrowotną w tej grupie pacjentów.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3286 Lerkanidypina – potwierdzamy fakty i obalamy mity 2025-06-23T13:08:18+02:00 Anna Kochanowska welnicki.marcin@gmail.com Marcin Wełnicki welnicki.marcin@gmail.com <p>Lerkanidypina jest przedstawicielem jednej z podstawowych grup leków hipotensyjnych – dihydropirydynowych antagonistów kanałów wapniowych III generacji. Działając głównie na napięciowozależne kanały typu L, hamuje napływ jonów wapnia do komórek mięśni gładkich. Cechuje ją wysoce selektywne działanie na mięśniówkę naczyń krwionośnych, dzięki czemu nie ma ona działania inotropowego ujemnego. Lerkanidypina dzięki swoim właściwościom lipofilnym z łatwością przenika do warstwy hydrofobowej błony komórkowej i jest w niej magazynowana. Zapewnia jej to powolny początek oraz długi czas działania mimo krótkiego okresu półtrwania w surowicy. Dzięki temu nie powoduje ona odruchowej tachykardii ani pobudzenia układu współczulnego. Co więcej ponad 2-krotnie redukuje ryzyko wystąpienia obrzęków obwodowych w stosunku do nielipofilnych antagonistów kanałów wapniowych (RR = 0,44; 95% CI: 0,31–0,62; p &lt;0,001), co istotnie poprawia compliance i persistance. Poza działaniem hipotensyjnym opisano korzystne działanie lerkanidypiny na wiele innych układów, w tym unikalne działanie nefroprotekcyjne. Redukcja białkomoczu jest możliwa dzięki blokowaniu kanałów wapniowych typów L i T, co powoduje rozszerzenie tętniczek doprowadzających i odprowadzających w kłębuszku nerkowym. Lerkanidypina jest bezpiecznym i skutecznym lekiem niezależnie od płci i wieku pacjentów.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3287 Dlaczego warto leczyć opryszczkę? 2025-06-23T13:08:17+02:00 Aneta Nitsch-Osuch aa@mededu.pl <p>Opryszczka wargowa jest chorobą częstą, nawrotową i uciążliwą dla pacjenta. Objawy mogą ustąpić samoistnie, jednak zastosowanie leczenia przyczynowego (acyklowiru) skraca czas trwania choroby, zmniejsza uciążliwość objawów oraz zapobiega powikłaniom i nawrotom. Możliwe jest zastosowanie acyklowiru doustnie z uzupełniającym leczeniem miejscowym w postaci kremu lub plastrów. Acyklowir w leczeniu należy zastosować jak najwcześniej (gdy pojawiają się objawy prodromalne), może on być też stosowany profilaktycznie.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3288 Połączenie paracetamolu i tramadolu – fakty i mity 2025-06-23T13:08:16+02:00 Magdalena Kocot-Kępska aa@mededu.pl <p>Skojarzenie paracetamolu z tramadolem – analgetyków o odmiennych mechanizmach działania, oddziałujących na różne szlaki nocycepcji – zapewnia skuteczne leczenie różnych rodzajów bólu i pozwala na zmniejszenie dawek poszczególnych leków dla osiągnięcia tego samego efektu przeciwbólowego jak przy monoterapii. Paracetamol jest skuteczny w bólu receptorowym, tramadol zaś w bólu o charakterze receptorowym, neuropatycznym i nocyplastycznym. Profile działania obu leków uzupełniają się, dając efekt synergizmu hiperaddycyjnego. Dodatkowo połączenie może być jeszcze kojarzone z innymi analgetykami i koanalgetykami w ramach terapii multimodalnej. Połączenie tramadolu z paracetamolem może być stosowane u chorych, u których niesteroidowe leki przeciwzapalne są przeciwwskazane oraz u pacjentów po 65. r.ż.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3289 Profile pacjentów, którzy mogą odnieść korzyści z terapii bupropionem 2025-06-23T13:08:15+02:00 Dominika Dudek aa@mededu.pl <p>Coraz więcej danych z badań eksperymentalnych i klinicznych wskazuje, że zmiany neurotransmisji dopaminergicznej mogą odgrywać istotną rolę zarówno w patofizjologii, jak i w terapii depresji. Większość leków przeciwdepresyjnych, niezależnie od pierwszoplanowego mechanizmu działania, doprowadza finalnie – za pośrednictwem szlaków dopaminergicznych i noradrenergicznych – do znaczącego nasilenia aktywności dopaminowej w jądrze półleżącym i korze przedczołowej, jednak niewiele z nich bezpośrednio wpływa na przekaźnictwo dopaminowe. Przykładem takiego leku jest bupropion, będący inhibitorem wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny. Lek ten może być przydatny u pacjentów depresyjnych z dominującą anergią, nadmierną sennością, anhedonią i spowolnieniem psychomotorycznym, a także w przypadku lekooporności (jako element terapii kombinowanej), czy też zaburzeń seksualnych indukowanych lub nasilanych przez inne leki przeciwdepresyjne (zwłaszcza selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i wenlafaksynę). Ma on korzystny profil metaboliczny i może być stosowany u pacjentów z depresją i chorobą otyłościową; pomaga również w leczeniu uzależnienia od nikotyny.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3290 Niewydolność serca w gabinecie lekarza POZ 2025-06-23T13:08:14+02:00 Bartosz J. Sapilak bartosz.sapilak@umed.wroc.pl <p>Niewydolność serca to złożony zespół kliniczny towarzyszący upośledzonej czynności mięśnia sercowego. W pracy przedstawiono aktualne zasady rozpoznawania oraz terapii niewydolności serca istotne z punktu widzenia lekarzy POZ. Szerzej omówiono rolę eplerenonu – selektywnego antagonisty receptora mineralokortykoidowego.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3291 Zasadnosc suplementacji urydyna w kontekscie starzenia sie układu nerwowego 2025-06-23T13:08:12+02:00 Kamila Żur-Wyrozumska kamila.zur-wyrozumska@uj.edu.pl <p>Artykuł omawia zasadność suplementacji urydyną w kontekście chorób neurologicznych, koncentrując się na jej wpływie na funkcjonowanie układu nerwowego. Urydyna jako kluczowy nukleozyd pirymidynowy odgrywa istotną rolę w syntezie fosfolipidów, odbudowie błon neuronalnych, produkcji neuroprzekaźników oraz procesach neuroprotekcyjnych. Badania wskazują, że jej suplementacja (zwłaszcza w połączeniu z witaminami z grupy B) może wspierać regenerację synaps i poprawiać przewodnictwo nerwowe.</p> <p>Artykuł szczegółowo analizuje kliniczne dowody skuteczności suplementacji urydyną, zwłaszcza w kontekście przeciwdziałania procesom prowadzącym do starzenia się układu nerwowego. W badaniach nad niedokrwiennym uszkodzeniem mózgu wykazano, że jej stosowanie może poprawiać pamięć oraz ograniczać atrofię. W neuropatiach obwodowych udokumentowano jej korzystny wpływ na redukcję bólu neuropatycznego oraz wspieranie regeneracji nerwów. Podsumowując: suplementacja urydyną stanowi obiecującą strategię terapeutyczną w neuroprotekcji oraz wspomaganiu funkcji poznawczych i regeneracji układu nerwowego.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3292 Duloksetyna – kto może odnieść korzyści z jej stosowania? 2025-06-23T13:08:11+02:00 Dominika Dudek aa@mededu.pl <p>Duloksetyna jest lekiem przeciwdepresyjnym należącym do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, mającym zrównoważone działanie na oba neurotransmitery. To jeden z leków pierwszego wyboru w umiarkowanych i ciężkich epizodach depresyjnych, zwłaszcza z lękiem, spadkiem napędu i energii, sennością i męczliwością, z objawami depresji atypowej, z zaburzeniami funkcji poznawczych, z towarzyszącym bólem. Duloksetyna jest również skuteczna u chorych z uogólnionymi zaburzeniami lękowymi, może być bardzo pomocna w leczeniu bólu przewlekłego (np. bólu neuropatycznego, fibromialgii).</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3293 Amisulpryd – niedoceniany lek o wielu twarzach 2025-06-23T13:08:10+02:00 Anna Antosik-Wójcińska aa@mededu.pl Bartłomiej Antoniak aa@mededu.pl <p>Chociaż amisulpryd należy do neuroleptyków najwcześniej wprowadzonych w psychiatrii, to jego właściwości farmakologiczne i zróżnicowane zależnie od dawki działanie sprawiają, że wciąż znajduje on zastosowania w różnych sytuacjach klinicznych. Nowe wskazania refundacyjne off-label objęte refundacją, czyli F21, F22, F23, F24, F25, F28, F29 wg ICD-10, umożliwiają szersze stosowanie leku. Jednak aby stało się to możliwe, konieczne jest zrozumienie jego działania. W artykule przypominamy kilka podstawowych faktów dotyczących amisulprydu oraz opisujemy kilka przypadków klinicznych pokazujących zastosowania różnych dawek zależnie od profilu objawów i obrazu klinicznego choroby w danym momencie.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3294 Bezpieczeństwo zastosowania etorykoksybu u pacjentów kardiologicznych przyjmujących bezpośrednie doustne antykoagulanty i nie tylko 2025-06-23T13:08:09+02:00 Aleksandra Skwarek krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl Krzysztof Ozierański krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl <p>Niesteroidowe leki przeciwzapalne są szeroko stosowaną grupą leków o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym, jednak ich stosowanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, zwłaszcza ze strony układu sercowo-naczyniowego i przewodu pokarmowego. Etorykoksyb, selektywny inhibitor COX-2, charakteryzuje się skutecznością w łagodzeniu bólu oraz korzystnym profilem bezpieczeństwa, szczególnie w zakresie ryzyka krwawień z przewodu pokarmowego. Badania kliniczne potwierdziły, że etorykoksyb jest porównywalny pod względem ryzyka sercowo-naczyniowego z innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, a jednocześnie przewyższa je pod względem tolerancji i niższego ryzyka powikłań żołądkowo-jelitowych. Jego profil działania czyni go odpowiednim wyborem w leczeniu pacjentów wymagających przewlekłego stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zwłaszcza tych z podwyższonym ryzykiem żołądkowo-jelitowym.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3295 Poronienie zagrażające – zastosowanie i rola progesteronu 2025-06-23T13:08:08+02:00 Hubert Huras aa@mededu.pl <p>Jednym ze sposobów mających zwiększyć szanse urodzenia dziecka u pacjentek zagrożonych poronieniem jest podawanie progesteronu. Metoda ta stosowana jest od wielu lat, jednak badania nie wskazują jednoznacznie na jej skuteczność. Najnowsze wyniki sugerują, że zastosowanie progesteronu w tej grupie zależy od wielu czynników, wśród których najważniejsza wydaje się liczba wcześniejszych poronień. W pracy zaprezentowano przykłady oceny zasadności zastosowania progesteronu.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3296 Dabigatran – skuteczny lek o potwierdzonej skuteczności i dobrym profilu bezpieczeństwa 2025-06-23T13:08:07+02:00 Aleksandra Skwarek krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl Krzysztof Ozierański krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl <p>Dabigatran jest bezpośrednim inhibitorem trombiny o udowodnionej skuteczności w redukcji ryzyka zdarzeń zakrzepowo-zatorowych i – co ważne – mającym swoiste antidotum, jakim jest idarucyzumab. Niniejszy przegląd omawia kliniczne zastosowanie dabigatranu u pacjentów z migotaniem przedsionków, zwłaszcza z wywiadem udaru mózgu, oraz u osób wymagających nagłego odwrócenia działania antykoagulacyjnego. Ponadto prezentuje rolę dabigatranu u pacjentów z chorobą wątroby. Pomimo unikatowych korzyści lek wymaga starannego doboru pacjentów ze względu na zależność od czynności nerek oraz konieczność dawkowania 2 razy dziennie.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3297 Telmisartan z hydrochlorotiazydem w terapii nadciśnienia tętniczego 2025-06-23T13:08:06+02:00 Ireneusz Domański-Giec i.domanskigiec@gmail.com Beata Wożakowska-Kapłon i.domanskigiec@gmail.com <p>Równoczesne zastosowanie leków hipotensyjnych z różnych grup jest obecnie postępowaniem zalecanym przez towarzystwa medyczne. Korzystnymi aspektami takiego postępowania są mniejsze dawki poszczególnych substancji, oddziaływanie na różne drogi rozwoju nadciśnienia oraz lepsze przestrzeganie przez pacjentów zaleceń. Preparat złożony telmisartanu z hydrochlorotiazydem zapewnia oddziaływanie hipotensyjne przez hamowanie układu renina–angiotensyna–aldosteron oraz działanie moczopędne. Dzięki temu ogranicza ryzyko hipokaliemii, a także zmniejsza działanie diabetogenne. Lek ten jest szczególnie polecany w terapii osób starszych i z dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3298 Terapia skojarzona kandesartanem i amlodypiną w leczeniu nadciśnienia tętniczego u młodego otyłego pacjenta 2025-06-23T13:08:04+02:00 Aleksandra Skwarek krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl Krzysztof Ozierański krzysztof.ozieranski@wum.edu.pl <p>Nadciśnienie tętnicze (NT) wymaga długotrwałej terapii farmakologicznej, a kluczowym wyzwaniem jest dobranie właściwej klasy leków oraz uzyskanie compliance pacjenta. Zastosowanie terapii w formie pojedynczej tabletki może poprawić skuteczność leczenia. W tym artykule opisany został przypadek 42-letniego pacjenta, u którego rozpoznano nadciśnienie tętnicze, stan przedcukrzycowy i zespół metaboliczny. Ze względu na specyfikę pacjenta – niekorzystny profil metaboliczny oraz zwiększone ryzyko sercowo-naczyniowe – konieczne było indywidualne dopasowanie leczenia. Bazując na badaniach udowadniających wysoką skuteczność połączenia kandesartanu i amlodypiny w terapii NT oraz biorąc pod uwagę zespół metaboliczny i młody wiek pacjenta, włączono tę terapię. Po 3 miesiącach leczenia uzyskano skuteczną kontrolę ciśnienia tętniczego i poprawę parametrów metabolicznych. Terapia skojarzona kandesartanem i amlodypiną jest skuteczną opcją leczenia NT, szczególnie u pacjentów z zespołem metabolicznym i/lub cukrzycą typu 2. Indywidualizacja terapii i uwzględnienie preferencji pacjenta zwiększają szanse na sukces terapeutyczny i kontrolę ciśnienia tętniczego.</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c) https://journalsmededu.pl/index.php/jebm/article/view/3299 Infekcje dróg oddechowych w codziennej praktyce 2025-06-23T13:08:03+02:00 Aneta Nitsch-Osuch aa@mededu.pl <p>Okres jesienno-zimowy to typowy czas sezonowych epidemii grypy, która wymaga prawidłowego diagnozowania i leczenia przyczynowego z użyciem oseltamiwiru. Możliwe powikłania i nadkażenia bakteryjne wymagają natomiast racjonalnej antybiotykoterapii (np. z użyciem amoksycyliny lub azytromycyny).</p> 2024-12-31T00:00:00+01:00 Copyright (c)